Πραγματικότητα και ψευδαίσθηση συγχέονται σε έναν κόσμο σκηνοθετημένου θεάματος, τον οποίο ο οσκαρικός Γκιγιέρμο ντελ Τόρο («Η Μορφή του Νερού») ξεγυμνώνει με αψεγάδιαστο στιλ, αλλά χωρίς ψυχή και πάθος.

Όταν το 1947 ο μεγάλος γόης και action star του Χόλιγουντ Τάιρον Πάουερ θέλησε να αλλάξει τη μονότονα λαμπερή εικόνα του, αποφάσισε να υποδυθεί για πρώτη φορά έναν σκοτεινό, αντιπαθητικό χαρακτήρα και έπεισε τη Fox να αγοράσει τα δικαιώματα του μπεστ σέλερ “Nightmare alley” του Γουίλιαμ Λίντσεϊ Γκρέσαμ. Στο δραματικό νουάρ του Έντμουντ Γκούλντινγκ “Ο Αγύρτης”, όπως προβλήθηκε η ταινία στην Ελλάδα, έδωσε μια από τις καλύτερες ερμηνείες του δίπλα στις Τζόαν Μπλοντέλ και Κολίν Γκρέι, αν και το φιλμ απέτυχε εμπορικά και γρήγορα ξεχάστηκε.
Αδίκως, μιας και ο Γκούλντινγκ παρουσίασε μια υποβλητικά δυσοίωνη εικόνα της Αμερικής του ’40 και ανέδειξε τη ντοστογιεφσκική πλευρά του ήρωά του, η οποία πληγώνεται από το αταίριαστο χάπι εντ που επέλεξαν οι παραγωγοί. Ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο επιστρέφει τώρα στο πρώτο υλικό και μένει πιστότερος στην πλοκή του μυθιστορήματος, στο οποίο συναντά έναν κόσμο απόλυτα ταιριαστό με το δικό του κινηματογραφικό όραμα (“Στη Ράχη του Διαβόλου”, “Ο Λαβύρινθος του Πάνα”, “Η Μορφή του Νερού”). Ένα σύμπαν μισοονειρικό, μισοπραγματικό, κατοικημένο από τερατόμορφες υπάρξεις, απωθημένες επιθυμίες, απροκάλυπτη βιαιότητα και στυγνή μισαλλοδοξία. Από τον Ισπανικό Εμφύλιο ως τον Ψυχρό Πόλεμο, γύρω από το μικρόκοσμο των κοινωνικά απροσάρμοστων χαρακτήρων του μια πολύ μεγαλύτερη απειλή καραδοκεί, η οποία στο “Μονοπάτι των Χαμένων Ψυχών” παίρνει τη μορφή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είμαστε στο 1940-41 και ο περιπλανώμενος, χαρισματικός και οπορτουνιστής Στάντον Κάρλαϊσλ πιάνει δουλειά σ’ ένα περιοδεύον τσίρκο. Γίνεται “φίλος” με το μέντιουμ Ζίνα, την ατραξιόν του θιάσου, και μαθαίνει τα κόλπα με τα οποία εκείνη εντυπωσιάζει το κοινό με τις δήθεν παραφυσικές ικανότητές της. Όταν πείσει και τη νεαρή Μόλι, η οποία τον έχει ερωτευτεί, να τον ακολουθήσει στη Νέα Υόρκη, είναι πλέον έτοιμος να εξαπατήσει τους πάντες. Από τους απλούς ανθρώπους μέχρι την υψηλή κοινωνία της μεγαλούπολης.

Τσιρκολάνοι, πνευματιστές, ταχυδακτυλουργοί, ακόμα και ψυχαναλυτές κάνουν αυτό το γαϊτανάκι της ψευδαίσθησης, δεμένο πάνω στο στύλο του αμερικανικού ονείρου, να γυρίζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ο αναπόδραστος εφιάλτης που ζωντανεύει ο Ντελ Τόρο, για να παρασύρει μέσα του τον αμετροεπή Στάντον, έχει υπαρξιακές, κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις, αλλά και περίσσιο στιλ. Με το ένα πόδι πατάει στο κλασικό χολιγουντιανό μελόδραμα και με το άλλο στη μοντέρνα εκδοχή του, με το ένα μάτι κοιτάζει το φιλμ νουάρ και με το άλλο την καφκική αλληγορία. Πολύ λογικά, παραπατά και αλληθωρίζει, αγκομαχώντας να κάνει κάθε πλάνο του σινιέ, κάθε του ατάκα πνευματώδη. Καταλήγει σε μια κομψότατη άσκηση ύφους, ένα μαγικό σινε-τρικ γεμάτο τεχνική, μα άδειο από ρίσκο, πάθος και συναίσθημα.

ΠΗΓΗ