Σωτήρης Βαρελάς

Η Ρόδος αναμφισβήτητα αποτελεί την προμετωπίδα του τουριστικού μας προϊόντος και ό,τι συνέβη οφείλει να μας αφήσει κάποια διδάγματα για τον τουρισμό της επόμενης ημέρας

Ρόδος αναμφισβήτητα αποτελεί την προμετωπίδα του τουριστικού μας προϊόντος και ό,τι συνέβη οφείλει να μας αφήσει κάποια διδάγματα για τον τουρισμό της επόμενης ημέρας. Η πολυδιάσπαση των δομών του τουρισμού και της λειτουργίας των συνδεόμενων κλάδων έχει μετατρέψει τον ελληνικό τουρισμό σε μια «ευάλωτη» οικονομική δραστηριότητα, εκτεθειμένη στις διαδοχικές κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας. Η δημιουργία διαδικασιών ευελιξίας και ανθεκτικότητας αποτελεί προαπαιτούμενο για την επόμενη ημέρα, έχοντας στο επίκεντρο τη συστηματική προσπάθεια των μελών του οικοσυστήματος φιλοξενίας, ώστε να αποτραπούν ή να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι κρίσεις. Οι τουριστικές επιχειρήσεις και οι προορισμοί που επιβιώνουν από κρίσεις θα επανέρχονται στο προσκήνιο με αυξημένα συγκριτικά πλεονεκτήματα.

• Μάθημα πρώτο. Η διαχείριση των προορισμών μπαίνει στο επίκεντρο. Προϋπόθεση είναι να λειτουργήσουν άμεσα οι νομοθετημένοι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού (DMMO) με εγγυημένη χρηματοδότηση βάσει αποτελεσμάτων και αξιοκρατικών κριτηρίων στη στελέχωσή τους. Η διαχείριση κινδύνου χρειάζεται να αποτελεί βασικό τμήμα του οργανογράμματος και να λειτουργεί κάτω από τις κατευθύνσεις του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και την Πολιτική Προστασία Περιφερειών και Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.

• Μάθημα δεύτερο. Σχέδια διαχείρισης κινδύνου. Η χώρα διαθέτει μια σειρά από αντίστοιχες στρατηγικές, αλλά και πολυδιάσπαση στη λήψη αποφάσεων. Παραδείγματα αποτελούν το Σχέδιο Ξενοκράτης, το Πλάνο Διαχείρισης Κρίσεων του υπουργείου Τουρισμού από το 2007 (PRC Group, THR, MRB) και κάποιες κατά τόπους μελέτες. Οι επιμέρους προορισμοί της χώρας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές τους, θα πρέπει να δημιουργήσουν σύγχρονα σχέδια διαχείρισης κινδύνου προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους, αξιοποιώντας τις προηγμένες τεχνολογίες. Χρειάζονται σχέδια τα οποία θα προσαρμόσουν –με σύγχρονους όρους στη συστημική αντιμετώπιση κινδύνων– και ζητήματα πρόληψης, προετοιμασίας, εκπαίδευσης, αναγνώρισης, εκτίμησης, διαβάθμισης αντιμετώπισης και ανάκαμψης μετά τις κρίσεις.

• Μάθημα τρίτο. Το περιεχόμενο είναι βασιλιάς και στις κρίσεις. Στη Ρόδο, η διάχυση της πληροφορίας γίνεται σε πραγματικό χρόνο από τους ίδιους τους πυρόπληκτους τουρίστες. Live βίντεο της πυρκαγιάς στη Ρόδο κατέκλυσαν το TikTok και τα υπόλοιπα social media. Τα επίσημα αυτά εργαλεία επικοινωνίας με επαγγελματισμό θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαχείριση της κρίσης, αφού άμεσα στηθεί η επίσημη επικοινωνιακή ομάδα. Προαπαιτούμενα είναι η ειλικρίνεια, η ευαισθησία, η αντίληψη της κοινής λογικής και η αίσθηση του επείγοντος της κατάστασης.

• Μάθημα τέταρτο. Η πολιτική των εκκενώσεων σώζει ζωές. Πρέπει όμως να γίνεται με μέτρο, κλιμακωτά και κυρίως με συντονισμό. Οι επισκέπτες σε καρότσες, που είδαμε στη Ρόδο, δεν τιμούν κανέναν. Θα πρέπει η διαδικασία των έκτακτων μετακινήσεων να έχει προβλεφθεί στα guarantee και allotment συμβόλαια, καθώς και η συμμετοχή των tour operators και των ιδιωτικών λεωφορείων που διενεργούν το επίγειο handling στους προορισμούς. Η ίδια λογική πρέπει να επεκταθεί και σε ζητήματα αξιοπρεπούς φιλοξενίας και σίτισης των πυροπλήκτων. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξουν και δεσμεύσεις με τις συνεργαζόμενες αεροπορικές εταιρείες για έκτακτες πτήσεις επαναπατρισμού.

• Μάθημα πέμπτο. Φέρουσα ικανότητα και στη διαχείριση κινδύνων. Συνήθως συγχέουμε τη φέρουσα ικανότητα (carrying capacity) των μαζικών προορισμών, όπως η Ρόδος, με ζητήματα χωρητικότητας υποδομών, αντοχής των προορισμών, που έχουν φυσικές, κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις. Η νέα προσέγγιση της αντιληπτικής φέρουσας ικανότητας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις υποδομές σε συνάρτηση με τους κινδύνους και τη δυνατότητα αντιμετώπισής τους.

Οι επιμέρους προορισμοί της χώρας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές τους, θα πρέπει να δημιουργήσουν σύγχρονα σχέδια διαχείρισης κινδύνου.

• Μάθημα έκτο. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής προκαλούν όλο και πιο συχνά ξαφνικά καταστροφικά χτυπήματα «cobra crisis», όπως στην περίπτωση της Ρόδου. Γεγονότα ακραία και ξαφνικά, ικανά να καταστρέψουν μια τουριστική σεζόν στο ξεκίνημά της, βρίσκουν τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν έπειτα από ένα τέτοιο χτύπημα ελλείψει ρευστότητας. Το νέο περιβάλλον απαιτεί αμεσότητα στην αντιμετώπιση των ξαφνικών κρίσεων από καιρικά φαινόμενα και γρήγορη στήριξη των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί η ταχύτερη ανάκαμψή τους, να μη χαθεί η τουριστική περίοδος και να μην τεθεί σε κίνδυνο η βιωσιμότητά τους. Η πολιτική των μικροεπιδομάτων στους πληγέντες μακροχρόνια θα εκτοξεύσει τον δημοσιονομικό προϋπολογισμό σε βαθμό μεγαλύτερο του ασφαλιστικού. Πρέπει να υπάρξουν κίνητρα και ενισχύσεις από την κυβέρνηση για καινοτόμα, υβριδικά, ισχυρά και άμεσα στην αποπληρωμή ιδιωτικά ασφαλιστήρια συμβόλαια, που θα προστατεύουν την τουριστική επιχείρηση και την εθνική οικονομία μέσω των αντασφαλίσεων.

• Μάθημα έβδομο. Το θερινό μοντέλο διακοπών και η εποχικότητα των μηνών Ιουνίου – Αυγούστου θα χαρακτηρίζεται ολοένα και περισσότερο από αβεβαιότητα (πυρκαγιές, βροχές, καύσωνες, υγρασία) και θα βαίνει με μειούμενη ελκυστικότητα και αποδοτικότητα. Σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες της Pesata, μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,5° C στη μεσογειακή λεκάνη θα μειώσει τον εισερχόμενο τουρισμό κατά 1% και θα μειώσει τα έσοδα κατά 1 δισ. ευρώ, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής. Χρειάζεται άμεσα ο σχεδιασμός για την επέκταση της τουριστικής περιόδου.

• Μάθημα όγδοο. Παρακολούθηση, πρόβλεψη και αμεσότητα. Τα ελάχιστα Integrated Destination Resort της χώρας, όπως το Costa Navarino, έχουν δημιουργήσει συστήματα πρόβλεψης, αποτροπής και έγκαιρης αντιμετώπισης των εκατοντάδων πυρκαγιών που λαμβάνουν μέρος στις εκτάσεις τους, αποτελώντας με αυτόν τον τρόπο παράγοντα εμπόδισης της ερημοποίησης των περιοχών τους. Αντίστοιχα συστήματα, όπως είναι η Διαχείριση Πληροφοριών Κλίματος με Λογισμικό για την Πρόβλεψη Αλλαγών του Καιρού, του Κλίματος, μπορούν να εφαρμοστούν σε αρκετά σημεία της χώρας.

• Μάθημα ένατο. Ανάγκη για αλληλέγγυο ανταγωνισμό. Κράτος και ιδιωτικός τομέας πρέπει να δημιουργήσουν έξυπνα προγράμματα ανθεκτικότητας και αντοχής. Η ακύρωση μαζικών ταξιδιωτικών προγραμμάτων οδηγεί σε κλειστές τουριστικές επιχειρήσεις, σε καθυστέρηση των επενδύσεων και σε μακροχρόνια μειωμένη ανταγωνιστικότητα προορισμών. Η δημιουργία αλληλέγγυων δικτύων επιχειρήσεων δύναται να αποκτήσει εφαρμογή για τις σύγχρονες μικρές και πολύ μικρές τουριστικές επιχειρήσεις της χώρας μας. Η δημιουργία ενός Αποθεματικού Ταμείου Αλληλεγγύης ειδικού σκοπού στο πρότυπο του ATOL των Βρετανών tour operators θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ακόμη σημαντικό εργαλείο.

• Τελευταίο μάθημα προς όλους μας είναι η αλληλεγγύη που επέδειξαν οι Ροδίτες προς τους επισκέπτες που φιλοξενούνται. Αλληλεγγύη κυρίως από κατοίκους οι οποίοι δεν έχουν σχέση με το τουριστικό επάγγελμα. Είναι η ίδια αλληλεγγύη που επιδεικνύουμε είτε πρόκειται για τουρίστα είτε για μετανάστη είτε για οποιονδήποτε συνάνθρωπο το έχει ανάγκη. Αλληλεγγύη και φιλοξενία αποτελούν το διαχρονικό ισχυρό brand της χώρας.

* Ο κ. Σωτήρης Βαρελάς είναι επίκουρος καθηγητής Στρατηγικής Τμήματος Τουριστικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

ΠΗΓΗ

Της Άννας Βραϊμάκη,

Η θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία και, κυρίως στην πολιτική ζωή, είναι ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, ακόμα και στο παρελθόν, αν και στην Ελλάδα καθυστέρησε να θεμελιωθεί η αρχή της ισότητας, η οποία το 1975 καθιερώθηκε για πρώτη φορά. Στο άρθρο 4 της παραγράφου 2 του Συντάγματος του 1975 αναφέρεται ότι «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις».

Στη συνέχεια, έγιναν μια σειρά από σημαντικές μεταρρυθμίσεις προς όφελος των γυναικών, όπως με τον Ν. 1558/85 του 1985 που ιδρύθηκε η Γενική Γραμματεία Ισότητας –με σκοπό να προωθεί την ισότητα στους πολιτικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς τομείς– ως δημόσια υπηρεσία. Από το 1995 και μετά, καθιερώθηκε η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των γυναικών στο Πρόγραμμα Δράσης του Ο.Η.Ε. που περιλαμβάνει θέματα, όπως τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Τα τελευταία χρόνια, γίνονται αρκετές μεταρρυθμίσεις, όπως η ποσόστωση, προκειμένου η συμμετοχή των γυναικών στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων να είναι υποχρεωτική.

Παρόλο που θεσπίζονται όλο και περισσότεροι νόμοι, η παραβίαση των δικαιωμάτων της γυναίκας στην πολιτική ζωή δεν εξαλείφεται. Η περιορισμένη παρουσία των γυναικών στα Κοινοβούλια φάνηκε και στην Ελλάδα στις Εκλογές της 21ης Μαΐου, στις οποίες η εκπροσώπηση κυμάνθηκε στο 23,66%. Βέβαια, αν συγκρίνουμε την εκπροσώπηση των γυναικών στις Εκλογές του 2019, μπορούμε να πούμε ότι έχει μια αυξητική πορεία, αλλά δυστυχώς, τα ποσοστά είναι αρκετά χαμηλά.

Ένα φαινόμενο σαν και αυτό, οφείλεται στην καχυποψία και στις στερεοτυπικές απόψεις του κόσμου απέναντι στις ηγετικές ικανότητες των γυναικών. Η αμφισβήτηση της αξίας του γυναικείου φύλου ως προσωπικότητας παρατηρείται από τα υποτιμητικά-σεξιστικά σχόλια που γίνονται μέχρι και σήμερα στα πάνελ των τηλεοπτικών εκπομπών και στο διαδίκτυο. Είναι βέβαιο ότι έστω και σε μια δημόσια εμφάνιση μιας γυναίκας πολιτικού, πάντα θα σχολιαστεί το ντύσιμό της, το βάρος της και δεν θα δοθεί καθόλου αξία στις πολιτικές της τοποθετήσεις. Αρκετές γυναίκες φοβούνται να συμμετάσχουν στα κοινά, επειδή όλο και περισσότερο σήμερα παρατηρούνται σεξουαλικές παρενοχλήσεις και ποικιλότροπες μορφές κακοποίησης, όπως η λεκτική βία στο πολιτικό χώρο. Στην Ελλάδα, ευτυχώς, είναι ελάχιστα τα φαινόμενα κακοποίησης, σε αντίθεση με τις χώρες του εξωτερικού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πρόσφατες καταγγελίες που έχουν γίνει στο Ευρωκοινοβούλιο, κάτι που δεν έχει επιλυθεί μέχρι και σήμερα.

Τα εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίζει μια γυναίκα στον πολιτικό στίβο είναι αρκετά, αλλά η συμμετοχή της στα πολιτικά πράγματα μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα. Αξιοσημείωτο παράδειγμα αποτελεί η Ισλανδία, κατά την περίοδο του 2009 μέχρι το 2013, με τη Γιοχάννα Σιγκουρδαντότιρ να είναι η πρώτη Πρωθυπουργός της χώρας. Εκείνη την περίοδο, η Ισλανδία αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα, κυρίως οικονομικά. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι γυναίκες, γιατί κατάφεραν –για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία– να δημιουργήσουν ένα ισάριθμο Υπουργικό Συμβούλιο, με αποτέλεσμα η χώρα να μη χρεοκοπήσει ολοσχερώς.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η διοίκηση υπό γυναικεία μυαλά αντιμετωπίζει καλύτερα μια κρίση. Ακόμη και στην Ελλάδα, έχουμε συναντήσει γυναίκες οι οποίες καταλαμβάνουν υψηλές πολιτικές θέσεις. Παράδειγμα αυτών των γυναικών, είναι η Κατερίνα Σακελλαροπούλου με το αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Η αείμνηστη Φώφη Γεννήματα αποτελεί πρότυπο γυναίκας πολιτικού στη χώρα μας, επειδή ταυτόχρονα με τις πολιτικές μάχες έδινε τη μάχη με τον καρκίνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρξε Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ., το οποίο κράτησε ζωντανό στις πιο δύσκολες εποχές για την παράταξη.

Θα ήταν, όμως, μεγάλη παράλειψη να μην γίνει αναφορά στη Μελίνα Μερκούρη, η οποία, κατά τη θητεία της ως Υπουργός Πολιτισμού δήλωσε ότι «ελπίζω να δω τα μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν, όμως, έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ». Κατά τη διάρκεια της ζωής της, της αφαιρέθηκε η ελληνική υπηκοότητα και έγιναν πολλές απόπειρες δολοφονίας, επειδή μαχόταν με κάθε τρόπο τη Χούντα, προσπαθώντας να κινητοποιήσει και τον υπόλοιπο λαό.

Η γυναικεία εκπροσώπηση στα Κοινοβούλια, τελικά, φαίνεται να είναι αναγκαία, επειδή ενισχύεται η συμμετοχή των δύο φύλων και βελτιώνονται οι συνθήκες ζωής, ειδικά στις χώρες που εφαρμόζεται το δημοκρατικό πολίτευμα. Βέβαια στην πολιτική, πέρα από το γεγονός ότι η πολιτεία πρέπει να στηρίξει μια γυναίκα, να αναγνωρίσει την αξία της, να την ενθαρρύνει να προχωρήσει και να επιβιώσει, ταυτόχρονα αποκτάται η δυνατότητα να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, προκειμένου να αλλάξουν όλα όσα θεωρούνται δεδομένα. Έτσι, κάθε γυναίκα, μέσα από τη δημοσιότητα, μπορεί να δημιουργήσει νέα πρότυπα και να αποδείξει ότι οι γυναίκες μπορούν να τα καταφέρουν, χαρακτηρίζοντας όλη αυτήν την προσπάθεια ως μια νίκη για τον άνθρωπο.